Kącik psychologa

Psycholog
Joanna Olesińska
e-mail:

Rozwój emocjonalny dziecka w wieku przedszkolnym

Podstawą rozwoju emocjonalnego dziecka jest nabywanie zdolności do rozpoznawania oraz nazywania emocji - własnych oraz drugiej osoby, a także umiejętności wyrażania emocji w sposób odpowiedni do sytuacji. Rozwój ten zmierza w kierunku coraz większej kontroli impulsów i wzrostu samoregulacji - dzięki czemu dziecko jest w stanie prawidłowo funkcjonować w grupie społecznej, nawiązywać i utrzymywać relacje z innymi, współpracować oraz dostosowywać swoje zachowanie do zasad i norm.
Rozwój emocjonalny przedszkolaka uzależniony jest od jego indywidualnych predyspozycji oraz możliwości psychofizycznych, a także od rodzaju wsparcia uzyskiwanego w tym zakresie od najbliższego otoczenia. Dojrzałość emocjonalna dziecka przedszkolnego wzrasta wraz z jego wiekiem.

Dziecko trzyletnie:

• doświadczane emocje cechują się gwałtownością i zmiennością
• zachowanie dziecka jest często impulsywne, wynika z przeżywanych w danym momencie emocji - dziecko nie potrafi ich jeszcze kontrolować
• w tym wieku pojawia się agresja fizyczna jako wyraz pobudzenia emocjonalnego
• stany emocjonalne są bardzo zmienne  - dziecko potrafi szybko przejść z jednej emocji w drugą (np. z radości w smutek)

Dziecko czteroletnie:

• nadal utrzymuje się zmienność odczuwanych emocji, ale pojawia się już umiejętność nazywania swoich stanów emocjonalnych oraz częściowego panowania nad nimi
• czterolatek wykazuje ciekawość w działaniu, dąży do większego kontaktu z grupą społeczną
• na skutek rozwoju wyobraźni następuje zwiększenie lękowych zachowań dziecka (lęk przed ciemnością, potworami, lęki słuchowe)
• lęk może przejawiać się pod postacią reakcji cielesnych (wymioty, ból brzucha, ból głowy) oraz w postaci określonych zachowań (zaburzenia snu, obgryzanie paznokci, ssanie kciuka, moczenie)

Dziecko pięcioletnie:

• staje się coraz bardziej świadome swoich emocji oraz ich przyczyn
• w coraz większym stopniu panuje nad swoimi emocjami, jest bardziej zrównoważone
• potrafi nazwać emocje występujące u drugiej osoby, uczy się empatii
• rozumie społeczne wymagania obecne w jego otoczeniu

Dziecko sześcioletnie:

• potrafi nazwać i rozpoznać emocje u siebie i u innych osób
• rozwija umiejętność odpowiedniego wyrażania swoich emocji oraz kontrolowania swojego zachowania związanego z ich odczuwaniem
• rozumie obowiązujące reguły i zasady społeczne, dostosowuje do nich swoje zachowanie, jest w stanie odraczać w czasie realizację swoich potrzeb
• może ponownie pojawić się zmienność emocjonalna oraz agresja werbalna (dokuczanie, docinki, wyśmiewanie) - w większym stopniu niż agresja fizyczna

Ważnym zadaniem osób dorosłych z najbliższego otoczenia dziecka jest wspieranie jego prawidłowego rozwoju emocjonalnego. Umiejętność rozpoznawania emocji, nazywania ich i wyrażania w sposób społecznie akceptowany to kompetencje, które bardzo mocno wpływają na poczucie wartości dziecka i jego zaufanie do siebie, nawiązywanie prawidłowych relacji z innymi osobami i radzenie sobie z codziennymi wyzwaniami. Pamiętajmy - przedszkolak dopiero uczy się opanowywać swoje reakcje emocjonalne i ich zewnętrzne przejawy, cechuje go naturalny w tym wieku egocentryzm. Rozwój emocjonalny oraz związane z nim nabywanie odpowiednich umiejętności społecznych to proces związany z dojrzewaniem układu nerwowego, wymagający czasu oraz cierpliwości i wsparcia ze strony otoczenia - przede wszystkim rodziców. To od nich i wraz z nimi dziecko uczy się różnych reakcji, sposobów wyrażania swoich uczuć oraz radzenia sobie z nimi.